Nasıl Yazılır

Pisuar Nasıl Yazılır

Fransızca 'pissoir' (aynı Türkçedeki gibi okunur) kelimesinden dilimize geçen kelime, hem Türk Dil Kurumu'na ve hem Dil Derneği'ne göre "pisuar" şeklinde yazılır. İki otorite de 'pisuvar' kelimesini doğru bulmamaktadır.

Dil Derneği yazım kılavuzu kelimeye doğrudan "pisuar" maddesinde yer vermiştir. Türk Dil Kurumu ise imla kılavuzunda "pisuar" kelimesine de "pisuvar" kelimesine de yer vermemiştir ama Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü'nde "pisuar" maddesi aşağıdaki tanımla birlikte mevcuttur:

Genel tuvaletlerde erkeklerin kullandığı, duvar kenarına yerleştirilmiş sidiklik

Kelimenin kullanıldığı örnek alıntı aşağıdadır:

Hasta olmamak için ilk klozeti veya pisuarı kullanın; Topluma açık tuvaletleri kullandığınızda ilk sıradaki pisuar veya klozeti kullanmayıp daha ileridekine mi yöneliyorsunuz? Cevabınız evet ise, bilin ki yalnız değilsiniz. Bilirkişiler genellikle herkesin daha özgür olmak adına bu davranışa sahip olduğunu teorize ederler. Dolayısı ile bakteri yükü en fazla olan tuvaleti kullanarak hastalanma riskinizi arttırırsınız!

(Haluk Öztekin, Başarıya Hazır mısınız? Başarı, başarıya inananlarındır)

Atatürk Göktürk Alfabesi İle Nasil Yazilir - 𐰀𐱃𐰀𐱅𐰇𐰼𐰚
Hiç de Nasıl Yazılır
Türk Öğün Çalış Güven Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır
İyiki Nasıl Yazılır

Ne Kadarda Nasıl Yazılır

- Ne kadar da ufalmış bedenin

- Ne kadar da az şükrediyorsunuz

- Ne kadar da zormuş

gibi ifadelerde "kadarda" ifadesi ayrı yazılır.

Zira dahi anlamında de ayrı yazılır. Birleşik yazım doğru değildir.

Türk Dil Kurumu'nun imla kuralları da bu yöndedir.

Aşağıdaki görsel basılı eserlerden örnektir:

Bir başka örnek:

Denize bak Viktorya, ne kadar da mavi, ne kadar da berrak, işte bizim bundan sonraki hayatımız da böyle berrak ve mesut geçecek" demişti Nejat martıların çığlıkları arasında.

(Meltem A. Yönder, Şişman Viktorya)

Atatürk Göktürk Alfabesi İle Nasil Yazilir - 𐰀𐱃𐰀𐱅𐰇𐰼𐰚
Hiç de Nasıl Yazılır
Türk Öğün Çalış Güven Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır
İyiki Nasıl Yazılır

IŞİD mi DEAŞ mı DAEŞ mi DAİŞ mi

Örgütün adı Arapça şöyledir: الدولة الإسلامية في العراق والشام‎

Türkçe okunuşu: Ed-Devletü'l-İslamiye fi'l-Irak ve'ş-Şam

Örgütün kendine verdiği adın bire bir çevirisi Irak ve Şam İslam Devleti'dir.

Şam'dan kasıt Suriye'deki Şam (Dımaşk) şehri değil Suriye topraklarının tamamı, eski adıyla Şam Vilayeti'dir. Ayrıntılı bilgi için aşağıdaki bilgi akışını okuyabilirsiniz:

Ufak bir Suriye-Şam-IŞİD flood'u yapayım.

1- Suriye'ye 1. dünya savaşından önce Suriye denmezdi. Bilad'üş-Şam denirdi pic.twitter.com/d94Bzc2raG
— Burçin Aydoğdu (@BVRAY) 27 Temmuz 2015

İngilizcede örgüt her kaynak tarafından ISIS diye anılmaktadır. Bu "Islamic State of Iraq and Syria" yani Irak ve Suriye İslam Devleti anlamına gelmektedir ve bire bir çeviridir.

Türkçeye ise örgütün adı öncelikle IŞİD yani Irak-Şam İslam Devleti diye çevrilmiştir. Fakat hem Şam'dan kast edilenin Suriye olduğu gözden kaçmaktadır. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bu nitelikteki bir örgütün adını İslam diniyle birlikte anmak uygun bulmadığı için IŞİD kısaltmasını kullanmanın yanlış olduğunu belirtmiştir. Bkz. ilgili haber. Aynı nedenle birçok haber kaynağı IŞİD kısaltmasını kullanmayı bırakmıştır.

Resmi kaynaklar başta olmak üzere çoğu haber kaynağı DAEŞ kısaltmasına başvurmuştur. Bu kısaltma da örgütün Arapça adının ilk harflerinden oluşan bir kısaltmadır: داعش

İlk harf (د=Dal) Devlet'in D'sidir. İslam kelimesinin ilk harfi elif (ا) olduğu için ikinci harf A gelmektedir. Irak'ın ilk harfi Ayın (ع) harfi olduğu için üçüncü harf E gelmektedir ve son olarak Şam kelimesinin ilk harfi Şın (ش) karşılığı Ş kullanılmaktadır.

Ne var ki Arapça harflerden oluşan kısaltmanın nasıl okunması gerektiği konusunda da fikir ayrılıkları olmuştur. Devlet'in D'si ve Şam'ın Ş'si konusunda mutabık kalındığı halde İslam'ın ilk harfi olan Elif'in ve Irak'ın ilk harfi olan Ayın harfinin Türkçe nasıl Latinize edilmesi gerektiği meselesi çözülememiştir. Zira bunlar üzerlerine gelen işarete göre farklı seslere karşılık gelebilen harflerdir.

Mart 2017 itibarı ile resmi ağızlarda en itibar gören ifade DEAŞ şeklindedir.

Öte yandan DAEŞ kullanımı azalarak sürmektedir. DAİŞ ve DIİŞ gibi kullanımlara alternatif sağ medya başvururken IŞİD kısaltmasını kullanmaya genelde muhalif medya devam etmektedir.

Döğüşmek-Dövüşmek

Döğüşmek ile dövüşmek aynı eylemin iki ayrı söylenişidir.

Türk Dil Kurumu "döğüşmek" kelimesini Derleme Sözlüğü'ne almıştır. Yani yöresel ağızlarda 'döğüşmek' telaffuzunun varlığını resmen kabul etmiştir. Fakat hem TDK imla kılavuzunda hem de Dil Derneği'nin yazım kılavuzunda kabul edilen yazım "dövüşmek" şeklindedir.

Basılı eserlerin de hemen hemen hepsinde 'dövüşmek' yazımı tercih edilmektedir.

Sonu da galiba, hürrıyeti sevmekle, hürriyet uğruna dövüşmek arasındaki başkalığı anlatıyordu.

— Evet... "Seni sevmek başka bir şey hürriyet I Uğruna dövüşmek başka..."

— Sizce hangisi daha önemli bunların? Sevmek mi, dövüşmek mi?

— Bu sorudan hiçbir şey anlamadım. Elbette dövüşmek...

(Kemal Tahir, Yol Ayrımı)

Tabir-i Caizse Ne Demek

Hakkı Devrim bunu şöyle açıklamıştır:

Ebru Drew yazısında «...tabir-i caizse eli eline değmeden» diyor (Vatan, 8 haziran).

«Söylenen söz yerindeyse» anlamına gelen deyimin doğru yazılışı tabir (veya sıfat) caizse'dir.

Eski kelimeleri, özellikle deyimleri kullanmayın demiyorum. Lütfen sözlüğe bakarak kullanın.

Hakkı Devrim'in belirttiği gibi bu eski bir ifadedir ama terkibi tamamen Türkçedir yani "tabir-i" değil "tabiri" yazmak gerekir.

Eğer Osmanlıca (Farsça) terkiple "tabir-i caiz" dersek bu, "caiz tabir" yani izin verilen, uygun bulunan tabir anlamına gelen bir sıfat tamlaması olur.

Fakat "tabiri caizse" derken kullanılan ifade bir sıfat tamlaması değil bir önermedir: "tabiri caiz", "bu şekilde tabir edilmesi caiz..." anlamına gelir. Aksi halde -se eki alamazdı.

Bu tamlamayı "söylemesi ayıp", "konuşması yasak", "görünüşü berbat", "tarifi zor" gibi yapılara benzetebiliriz. Farsça ya da Arapça bir terkip değil gayet sade ve köklü bir Türkçe terkiptir. Kesme işareti kullanmaya gerek yoktur.

Örnek kullanımlar:

İsmail Küçükkılınç. benimsemeyip müstakil aday olarak başarılı olamadığını söylemesi doğru değildir. Tabiri caizse Nureddin Paşa, Halk Fırkası'na karşı söke söke seçimi kazanmıştı.

(Jön Türklük ve Kemalizm Kıskacında İttihatçılık)

Bütün olanların arkasından yeniden seçim zamanı geldiğinde paralel çiftliğin katırları tabiri caizse biz eşeklerin bütün kabahatlerini ortaya döküveren söylentiler çıkarıverdi.

(Bizim Öykülerimiz - 2014)

Gözardı Nasıl Yazılır

- Gözardı ettiği

- Gözardı etmeyin

- Gözardı edilmek

Türk Dil Kurumu'nun imla kılavuzunda "gözardı" maddesi yoktur. Bu da birleşik yazılmayacağı anlamına gelir. Nitekim TDK sözlüğünde "göz ardı" maddesi vardır. Yani doğru olan ayrı yazımdır.

Dil Derneği yazım kılavuzu da "göz ardı" sözünü bitişik değil ayrı yazmaktadır. Dolayısıyla otoriteler ayrı yazım konusunda hemfikirdir.

Basılı eserlerin de hepsinde "göz ardı" ayrı yazılmaktadır. Örnek niteliğinde bir görsel aşağıdadır.

Beynimiz - Göz Ardı Edilen Tıbbi Gerçekler

"Göz ardı" ifadesini gözaltı kelimesiyle karıştırmamak gerekir. Polisin nezarete almasına 'gözaltı' denir. Hakkı Devrim bu konuda şöyle demiştir:

.....Keza TDK'nın İmla Kılavuzu'nda da «nezaret» anlamındaki gözaltı'nın bitişik, «göz altı farı» derken ayrı yazılacağı gösterilmiştir (2000 basımı, s. 225). Göz ardı'ndan söz edilmemesi de ayrı yazılacağı anlamına gelir.

_______________________________________________________________

Atatürk Göktürk Alfabesi İle Nasil Yazilir - 𐰀𐱃𐰀𐱅𐰇𐰼𐰚

Hiç de Nasıl Yazılır

Önsöz Kelimesi Nasıl Yazılır

Kun Feyekun Nasıl Yazılır İyiki Nasıl Yazılır

Alzheirmer mı Alzaymır mı Alzaymer mi?

Hastalığı bulan hekimin soyadı Alzheimer'dır. Hastalığa onun adı verilmiştir fakat TDK dahil bir çok otorite bu hastalığın adının alzaymır diye yazılabileceği görüşünde birleşmektedir.

Hakkı Devrim Radikal'deki 4 Nisan 2009 tarihli yazısında şöyle diyor:

Bu hale günümüzde, Alman sinir hastalıkları uzmanı Alois Alzheimer’in adından yola çıkarak, telaffuzu gibi yazarsak ALZAYMER deniyor. Dr. Alzheimer akıl bulanması halini anatomi açısından incelemiş ve dokusal bozulmalardan ileri geldiğini ilkin o belirlemiş.

Prof. Hakan Kaynak’ım var benim. Serdar’ın okul arkadaşı, sevgili çocuklar kadromuzun önemli bir mensubu. Uykuyla, rüyalarla ilgili suallerimin cevabını yalnız ondan alabilirim.

– Siz hekimler ne diyorsunuz bu arızaya, dedim. Alzaymer tipi bunama imiş, bu halin adı.

Şimdi siz bana sorabilirsiniz, nasıl yazılır ve nasıl söylenir bu ad, diye? Almanca imlasını yazdım yukarıda; büyük harflerle de okunuşunu yazdım. Ben alzaymer yazarım. Kişi ve yer adı olarak değil, tıbbî bir terim olarak kullanıyoruz. Verem yerine tüberküloz derken, Fransızcasıyla «tuberculeuse» yazmadığımız gibi, hastalık adına dönüşmüş kâşif-hekim adını da söylendiği gibi yazabiliriz.

Emre Aköz de benzer şekilde 12 Ocak 2014 tarihli yazısında şöyle diyor:

Belli ki aynı tartışmaları yeniden yapacağız. Bakın Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Mustafa Kaçalin, Nuriye Akman'a ne demiş: "Türkçede, 'yaşam' diye bir kelime yok..."

Akman şaşkınlıkla soruyor: "Nasıl yani?

Sözlüğünüzde var ama..." Kaçalin: "Olabilir. Sözlüğe silah zoruyla sokarsanız, 'bunu kullanmayanın işine son veririm' derseniz, tabii ki o kelime kullanılır. Yaşam merkezi diyor, çok acı bir şey..."

Peki, 'yaşam'ın nesi yanlışmış? "Size soruyorum" diyor Kaçalin, "Yaşamaktan yaşam var da, kanamaktan kanam niye yok? Denemekten denem var mı? Yok..."

"Siz hiç kullanmıyor musunuz" sorusuna cevabı: "Hayır. Hiçbir zaman. Alzaymır olurum, o zaman kullanabilirim."

Akman hemen yakalıyor tabii: "Ama bakın alzaymır gibi yabancı bir kelimeyi kullanıyorsunuz.

Yerleşmiş çünkü. Yaşam da yerleşmiş artık, neden kullanmayalım?" Kaçalin bocalamaya başlayıp, sorumluluğun çoğunu başkalarına atıyor: "Alzaymır, unutkanlık hastalığı.

Kullananlar tıpçılar. Bunun yaygınlaştırılması onların ıstırabı olmalı."

.....

Kelimeden kavrama

Bir de şu "alzaymır" meselesi var...

Önce 'alzaymır'ın, unutkanlık hastalığından çok öte bir durum olduğunu belirtelim. Bunamanın en sık rastlanan türü 'alzaymır'.

İkincisi... Bu kelimeyi nasıl yazmalı?

Birlikte düşünelim: "Behçet" hastalığı mı, "behçet" hastalığı mı? Küçük harfle mi, büyük harfle mi?

Hastalık ilk kez Türk doktor Hulusi Behçet tarafından 1937'de tanımlandı.

Dünya tıp literatürüne onun adıyla girdi. İngilizcede, "Behçet's disease" diye büyük harfle yazıyorlar. "Alzaymır" da adını Alman doktor Alois Alzheimer'dan alıyor. O halde bu hastalığın da büyük harfle ve aslına uygun yazılması gerekir.

Ancak ben o fikirde değilim. Özel isim, kavrama dönüşürken ilk harf küçülmeli ve dile uyarlanmalı. Hastalıktan söz ederken "behçet" ve "alzaymır" şeklinde yazalım. Ve tabii fikir akımları da, örneğin, "kemalizm", "marksizm", "hegelcilik" olmalı.

Nitekim Türk Dil Kurumu sözlüğü de bu hastalığın adını "Alzaymır" şeklinde almıştır. Bkz. TDK online sözlük Alzaymır maddesi

Türk Dil Kurumu'nun 1982 öncesi geleneğini sürdüren Dil Derneği de 'alzaymır' kelimesini kabul etmektedir:

Basılı eserlere baktığımızda halen çoğunlukla Alzheimer yazımına başvurulduğu görülmektedir:

Bununla birlikte 'alzaymır" yazımını kabul eden eserler de mevcuttur:

Dolayısıyla 'alzaymır' yazımının da gayet doğru olduğunu ve dilin yapısına uygun olduğu için muhtemelen kolayca yaygınlaşacağını söyleyebiliriz. Alzaymer de önerilmiştir ama resmi otoriteler kelimenin Türkçeleşmiş halinin 'alzaymer' değil 'alzaymır' olduğunu kabul etmiştir. Uygulamada da 'alzaymer' değil alzaymır kabul edilmiştir.

Atatürk Göktürk Alfabesi İle Nasil Yazilir - 𐰀𐱃𐰀𐱅𐰇𐰼𐰚
Hiç de Nasıl Yazılır
Türk Öğün Çalış Güven Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır
İyiki Nasıl Yazılır