Yarabbim Ayrı mı Yazılır Birleşik mi?

Bu ifade "Ey Rabbim" anlamına gelmektedir. Yani "Ya" ünlemi buradaki Türkçedeki "Ey" yerine geçmektedir. O yüzden aslında ayrı yazılması gerekir:


- Ya Rabbim!




ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Arapçayı Latin Harflerine Çevirme



Kullanma Kılavuzu:



Arapça özel isimlerin ve söz öbeklerinin Türkçe yazılışında birden çok yöntem vardır. Biz de mutlaka herkes uysun diye değil ama en azından Ekşi Sözlük başlıklarında hangi kuralların işlediğini göstermek için bunları yazarak tespit etmek istedik.



Öncelikle belirtmek gerekir ki Arapça özel isimden kast edilen Arapçadan Türkçeye geçen isimler (Ahmet, Mehmet, Hasan, Hüseyin gibi) değil Arap alfabesi sistemi kullanılan ülkelerdeki insanların özel isimlerdir (`Yunus El-Aynavi`, `Nuri El-Maliki` gibi). Arapça söz öbekleri ise Türkçede yerleşmiş Arapça kökenli öbekler (elhamdülillah, ilelebet, selamün aleyküm, elveda gibi) değil gerek dilbilgisi gerek kelimeleri itibariyle Türkçe sayılmayan Arapça ifadelerdir (`inneke hamidun mecid`, `ene ene ente ente` gibi). Bu nedenle Arapça kökenli bir ismin türkçe söylenişi/yazılışı ile aynı ismin Arapçadan transkripsiyonu farklı olabilir (Fatma yerine Fatima, Rüştü yerine Rüşdi, Ömer yerine 'Umer, Fahrettin yerine Fahru'd-din gibi).



Kelimelerdeki harfler yukarıda yer alan tabloda görüldüğü şekilde o harfin sesine en yakın ses veren Türkçe harflerle yazılır. Türkçede olup Arapçada bulunmayan sesler olduğu gibi Arapçada olup Türkçede bulunmayan da pek çok ses vardır. Bu nedenle Arapça bazı harflerin Türkçede aynı sesle karşılanması doğaldır. Mesela kaf da kef de Türkçede k ile karşılanır (Sin-kef-vav-te ile yazılan sükut susmak anlamına gelirken sin-kaf-vav-ti ile yazılan 'sükut'un kırılma anlamına gelmesi gibi). Benzer durum Türkçe isimlerin Araplar tarafından telaffuzunda da geçerlidir (Türkçedeki bol, bol ve bul kelimelerinin üçünün de Arapça transkripsiyonu be-vav-lam harfleriyle yapılıp aynı okunması gibi).



İki sessiz arasındaki vav ve iki sessiz arasındaki ye uzun okunduğu için şapkalı u ve şapkalı i harfleriyle yazma geleneği olsa da şapka işaretinin kullanımında genel itibarla çok belirsizlik olduğu için hem bu hallerde hem de ses inceltme gibi diğer hallerde şapka kullanılmamaktadır.



İdgam-ı Şemsiye'ye Türkçe yazılışta da uyulur çünkü Latin alfabesi sistemi kullanmayan dillerden yapılan transkripsiyonlar yazılışa göre değil okunuşa göre yapılır, şemsi harfler de yazılısı değil okunuşu belirler. El-şems değil eş-şems, el-tehiyatü değil et-tehiyatü gibi.



Harf-i tarif de denen "El-", basına geldiği kelimeden ayrılmadığı için tek başına yazılmaz, araya tire konarak birleştirilir.



Bir isim tamlaması söz konusu olduğunda da sesini aldığı tamlanandan kesme işaretiyle ayrılarak yazılır. Vvesilet en-necat değil, vesilet un-necat değil vesiletu'n-necat gibi.



Ancak Arapça isim tamlamalarını sıfat tamlamalarından ayırmak gerekir. Harf-i tarif isim tamlamalarında tamlananın son sesini alsa da sıfat tamlamalarında tamlananın son sesi okunmaz. Hanu'l-Halili değil Han El-Halili, Nuriyu'l-Maliki değil Nuri El-Maliki yazılması gibi.



Söz öbekleri de kelimelere gelen her çekimi almış halde yazılır. "ba'de'l-harabu'l-basra" değil "ba'de harabi'l-basra", "sefa'at ya resulü'l-lah" değil "sefa'at ya resula'l-lah" gibi.











ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Zamanaşımı Ayrı mı Yazılır Birleşik mi?

TDK Yazım Kılavuzu: zaman aşımı
Dil Derneği Yazım Kılavuzu: zamanaşımı




Google'da zamanaşımı %5 önde. Zamanaşımı biraz daha makbul görünüyor.


Daha da önemlisi, hukuk kitaplarının hepsinde bu kavram "zamanaşımı" şeklinde birleşik yazılır:













ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

İcraat Kelimesi Çoğul Mudur?

Aslında teşrî-icra-kaza = yasama-yürütme-yargı eşanlamlılığı var. Yani icraatın yeni Türkçesi "yürütmeler" ama "hükümetin icraati" dendiğinde akla "yürütmeler" değil tek bir bütün gelir.


İcraat kelimesi "uygulama(lar)" kelimesinin tam olarak eşanlamlısı değil, uygulama deyince daha çok nazariye-tatbikat=kuram-uygulama ikilisi aklıma geliyor.


Zaten aslına sadık kalınması halinde icra kelimesi hemze ile bittiği için "icraı" demek gibi tartışmalar da açılacaktır. Dildeki pratik kullanımı tercih etmek daha uygun olur.










ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

İşhanı mı İş Hanı mı?

TDK Yazım Kılavuzu: iş hanı
Dil Derneği Yazım Kılavuzu: işhanı


Google kıyaslamaları farklı sonuçlar veriyor. Cümle içinde kullanıma göre yaygınlık değişiyor.




Bana ayrı yazılması gerekir gibi geliyor. Han zaten halka açık binadır. İçinde işyeri olanlarına da iş hanı denebilir. Birleşmesi için özel bir neden yok.










ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Yüzölçümü Birleşik mi Yazılır Ayrı mı?

TDK Yazım Kılavuzu: yüz ölçümü
Dil Derneği Yazım Kılavuzu: yüzölçümü


Şöyle düşündüm:




"Kenar ve açı ölçümü..." deriz. Fakat "Yüz ve kenar ölçümü..." demeyiz. Bu da demektir ki yüzölçümü birleşik bir kelimedir.


Basılı eserlerde de birleşik yazım tercih edilmektedir:





ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Tıraş mı Traş mı?

Kelimenin doğru yazımı hem TDK İmla Kılavuzu'na hem Dil Derneği Yazım Kılavuzu'na göre "tıraş" şeklindedir. Doğrusu "tıraş"tır.



Traş yazımı eskilerde kalan bir tercihtir. Hala onu savunmak "tıraş"tır.







ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?