Başüstüne Nasıl Yazılır

TDK imla kılavuzunda yer almasa da TDK Güncel Türkçe Sözlük'te "başüstüne" birleşik yazılmaktadır.



Dil Derneği yazım kılavuzunda ise "baş üstüne" şeklinde ayrı yazım önerilmektedir.



Baş'üstüne sözü, "emrin başım üstüne" demektir. Daha da açarsak "Emrini yerine getireceğime, başım üzerine yemin ederim" anlamına gelir.



Bu bakımdan "baş üstüne" denmesi makul görülebilir fakat günümüzde askerlerin aldıkları komut karşılığında söyledikleri "Başüstüne"de bu kadar derin bir yemin ifadesi değil sadece törensel bir ifade vardır. Nitekim asker "başüstüne" demek yerine kendisine verilen emri ".... yapacağım" şeklinde tekrar da edebilir. Bu sadece emir-komuta zincirinin gerektirdiği eski bir söylemdir. Gerçek anlamda yemin olduğu söylenemez. Zaten günümüzde bu ifade yerine "Emredersiniz komutanım" denmektedir.



Bu yüzden bu ifadenin kalıplaşarak kaynaştığı hatta "Ba:şüstüne" şeklinde kendine özgü bir vurgu kazandığı kanaatine sahip olarak birleşik yazılmasını öneririz.

Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Hızır mı Hıdır mı?

Hızır ile Hıdır aynı addır. Aynı Arapça ad Türkçede iki farklı şekilde söylenir çünkü Arapça söylenişinde, ortadaki sessiz harf Türkçede tam karşılığı olmayan, Türkçedeki D ile Z'nin arasında bir  ses verir: خضر‎‎



Yeşilay'ın eski adı olan Hilal-i Ahdar'ın ahdar'ıyla Hızır ismi aynı kökten gelmektedir. Zira Hızır aleyhisselamın da hep yeşil giydiğini inanılmaktadır.



Yine Türk kültüründe yaygın olarak kutlanan Hıd(ı)rellez şenliklerinin adı da Hızır adıyla aynı kökten gelmektedir. Bkz. Hıdrellez mi Hıdırellez mi



Ahdar ve Hıdrellez gibi kökteş kelimeleri de göz önüne alırsak bu ismin Hıdır diye anılmasının aslına daha sadık olacağı sonucuna varırız. Nitekim Anadolu'da Hıdır kullanımı daha yaygındır.



Bununla birlikte özellikle İstanbul Türkçesinde Hızır kullanımı daha yaygındır ve Diyanet Ansiklopedisi de Hızır kullanımını tercih etmektedir.



Türk Dil Kurumu Kişi Adları Sözlüğü'nde de Hıdır maddesinde Hızır'a atıf yapmakla yetinilmiştir. İsim hakkında açıklama Hızır maddesi altında yapılmıştır.



Kısaca, halk dilinde Arapça aslına uygun olarak Hıdır diye geçse, Osmanlı kültürü ve resmi yazı kültürü içinde Hızır daha yaygın kabul görür olmuştur. Yazıda Hızır yazımını tercih etmek daha doğrudur.

Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır

Hiç de Nasıl Yazılır

Adres Nasıl Yazılır

Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Maarif Nasıl Yazılır

TDK imla kılavuzuna ve Dil Derneği'ne göre maarif iki A'yla yani "maarif" şeklinde yazılır.



Eğitim anlamına gelen bu kelimenin mârif diye şapkalı A'yla yazılması doğru olmaz çünkü kelimenin Arapça kökeninde Elif yoktur, Ayın vardır. Tıpkı saat, kıraat, kanaat gibi maarif'in de iki A harfiyle, aradaki çok kısa kesikliği/duraklamayı gösterecek şekilde yazılması daha doğrudur.



Benzer şekilde mağrif, mağarif, maharif gibi yazımlar da yanlıştır. Ma'arif yazımı ise sadece Arapça/Osmanlıca harfçevriminde kullanılan, normal metinlerde başvurulmayan teknik bir yazım şeklidir.

Mevlana'nın oğlu Sultan Veled'in Türkçe kaleme aldığı Maarif adlı eserin tam metni için linke tıklayın: https://tam-metni.nasil-yazilir.com/2014/11/sultan-veled-eseri-maarif.html



Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Başucu Nasıl Yazılır

TDK imla kılavuzunda "başucu" kelimesinin birleşik yazıldığı bir madde yoktur. Bu durum, okuru başucu kelimesinin ayrı yazılması gerektiği düşüncesine sevk edebilir.



Nitekim TDK sözlüğünde "baş ucu kitabı" maddesinde 'başucu eseri' anlamındaki başucu'nun ayrı yazıldığını görmekteyiz.

TDK, birleşik yazılan "başucu" kelimesini ise coğrafya ve fizik terimi olarak kullanmaktadır. "Başucu kitabı" derkenki anlamda kullanmamaktadır.

Dil Derneği ise başucu kelimesini her bağlamda birleşik yazmaktadır. Verdiği örneklli tanımlar da bununla örtüşmektedir:

Basılı eserlere baktığımızda ise adında "baş ucu" şeklinde ayrı yazımı tercih eden tek bir eser göremiyoruz. Basılı eserlerin tamamında "başucu" birleşik yazılmaktadır:

Biz de basılı eserlerdeki tercihin haklılığına inanıyoruz çünkü "baş" ve "uç" kelimeleriyle oluşan bu ad tamlaması kalıplaşıp kaynaşarak baş ve uç kelimelerinin sözlük anlamından öte bir anlam kazanmıştır. "Baş ucu kitabı" derken kullanılan "baş ucu"na sadece deyim demek doğru olmaz çünkü ses ve vurgunun yeri açısından kaynaşma görüldüğü gibi sıradan bir mecazlı anlatım değil yeni bir anlam doğmuştur.



Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Pek Çok Nasıl Yazılır

TDK imla kılavuzunda ve Dil Derneği yazım kılavuzunda pek ve çok kelimeleri ayrı ayrı yer almaktadır.



Günümüzde kullanımı azalmış olmakla birlikte "pek" kelimesi, başına geldiği sıfatı pekiştiren bir sıfattır. Pek çok, çok'tan ziyadesini ifade eder. Pek iyi, iyi'den iyi anlamına gelir vs.



Bu bakımdan pek kelimesiyle iyi kelimesinin yan yana gelmesi, ikisinin sözlük anlamları dışında kalıplaşıp kaynaşmış bir anlam oluşturmaz. Bu nedenle TDK imla kılavuzunun ve Dil Derneği yazım kılavuzunun önerisi bizce de isabetlidir.



Zaten uygulamada da "pek çok" ifadesi 'pek çok' kere ayrı yazılmaktadır.

Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Her Biri Nasıl Yazılır

TDK imla kılavuzuna göre "her" ve "biri" kelimeleri ayrı yazılır çünkü sıfat tamlaması oluşturmakla kalıplaşıp kaynaşmış bir anlam kazanmazlar.



Bu ifadedeki "biri" kelimesi "kimse" anlamında değil "bir" kelimesinin çekimli halidir. "Biri" Bahsedilen kimselerin ya da nesnelerin tekini ifade eder. Her biri dendiği zaman da kolektif anlamda kimse ya da nesne topluluğunun bütünü için geçerli bir durumu kast etmek yerine o topluluğun her mensubu için geçerli bir durum ifade edilir. Bu yüzden "her biri" ifadesinin ayrı yazılması doğru ve isabetlidir.



Bununla ilgili olarak ayrıca bkz. Şu An Nasıl Yazılır, Her Gün Birleşik Mi Yazılır, Her Yer Nasıl Yazılır, Herşey Ayrı Mı Yazılır, Her Zaman Ayrı Mı Yazılır, Herbişeyim Nasıl Yazılır, Her An Nasıl Yazılır

Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Her An Nasıl Yazılır

TDK "her" ve "an" kelimelerini ayrı saymaktadır yani birleşik yazılır.



Bu ifadenin adeta birleşikmiş gibi bir çırpıda söylenmesinin sebebi kalıplaşma değil ulamadır.



Türkçede bir kelime sessiz harfle biter ve sonraki kelime sesli harfle başlarsa söylenişte ağızdan birleşikmiş gibi çıkabilir.



Fakat "her" ve "an" kelimeleri sıfat tamlaması oluşturduklarında esas anlamlarını yitirmez, yeni bir anlam kazanmazlar. Bu yüzden ayrı değil birleşik yazılmaları gerekir.



Bununla ilgili olarak ayrıca bkz. Şu An Nasıl Yazılır, Her Gün Birleşik Mi Yazılır, Her Yer Nasıl Yazılır, Herşey Ayrı Mı Yazılır, Her Zaman Ayrı Mı Yazılır, Herbişeyim Nasıl Yazılır

Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Nasılda Nasıl Yazılır

TDK imla kurallarına göre dahi anlamına gelen de ayrı yazılır ve "nasıl da..." derken kullanılan "da" soruya vurgu yapmak amaçlı olup dahi anlamındadır.



- Nasıl da değişiyor rengi

- Zaman nasıl da geçmiş

- Nasıl da mutlu oldu



gibi cümlelerde esas soru "nasıl" sorusudur. Dahi anlamında "da" olmasa da soru anlamı olurdu. Dahi anlamındaki "da" burada soruyu sorarken cevabın bilmezden gelinişini belirginleştirmeye yaramaktadır.







Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Şey Nasıl Yazılır

Şey kelimesi ayrı yazılır.



"Hiçbir şey" derken de ayrı yazılır (Bkz. Hiçbir Şey Nasıl Yazılır)

Her şey derken de ayrı yazılır (Bkz. Her Şey Nasıl Yazılır)

Bir şey derken de ayrı yazılır (Bkz. Birşey Ayrı Mı Yazılır)



Şey'in birleşik yazılması, tahminen İngilizcedeki everything, anything, something kelimelerinin ayrı yazılmamasından kaynaklanan bir yanlıştır. Halbuki İngilizcenin iletişim anlayışı ile Türkçeninki farklıdır. Türkçe kelimeleri Türk dilinin kendi içinde değerlendirmek gerekir. İngilizcede şey anlamına gelen "thing" kelimesi nesne anlamında sıkça kullanılan bir kelimedir. Her şey, hiçbir şey karşılığı ifadelerde ise anlamı daha da genelleşir, sadece somut varlıkları değil tüm fenomenleri kapsar. Türkçedeki "şey" kelimesi ise aslen "eşya" anlamına gelir ama gerçek kullanımı çok geniş kapsamlıdır. O yüzden özellikle resmi dilde "şey" kelimesini kullanmaktan kaçınılır. Onun yerine "nesne", "husus" gibi daha belirli kelimeler kullanılır. İşte "şey" kelimesinin bu geniş anlamlılığı kelimenin Türkçedeki farkıdır. Bu farkın bir diğer sonucu ise "her şey", "hiçbir şey" dendiğinde normal kullanımından farklı, kalıplaşmış bir anlam kazanmaması, ayrı yazılmaya devam edilebilmesidir.

Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

YANYANA NASIL YAZILIR

TDK imla kılavuzunda "yanyana" maddesi yoktur. TDK Sözlük de "yan yana"yı ayrı yazmaktadır:



Kısaca: Türkçede "yan yana" yan yana yazılmaz, ayrı yazılır

Dil Derneği de ayrı yazımı desteklemektedir. Bu yüzden bu ifadenin "yan yana" şeklinde ayrı yazılması gerekir.

Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Eba

EBA yani Eğitim Bilişim Ağı'nın internet adresi eba.gov.tr'dir.



EBA bir kısaltma olduğu için büyük harfle yazmak gerekir.

Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır
Hiç de Nasıl Yazılır
Adres Nasıl Yazılır
Kun Feyekun Nasıl Yazılır

Anannem mi Anneannem mi?

"Anneannem" doğrusudur çünkü kişinin annesinin annesine anneanne denir ama bitişik yazılan E-A'nın sesi birleşik tek harfmiş gibi çıktığı için annane gibi okunur. TDK ve Dil Derneği kelimenin "anneanne" yazımında hemfikir olduğu için, doğrusu "anneannem" şeklindedir.



Anane ise N'si kalın ve ikinci A'sı kısa söylenen bir kelime olup, gelenek-görenek anlamına gelir. Bu bakımdan "ananem" veya "annanem" yazmak karışıklık yaratacaktır.

Tengri Biz Menen Nasıl Yazılır Hiç de Nasıl Yazılır Adres Nasıl YazılırKun Feyekun Nasıl Yazılır

Ortaokul Nasıl Yazılır

TDK, imla kılavuzunda "ortaokul" maddesine yer vermemektedir. Bu yüzden TDK açısından ortaokul'un ayrı yazılması gerektiği düşünülebilir. Fakat TDK Türkçe Sözlük'te "ortaokul" maddesine yer vermektedir ve kelimeyi birleşik yazmaktadır.



Dil Derneği de "ortaokul" kelimesini birleşik yazmaktadır.



Milli Eğitim Bakanlığı'nın kendisi bile ortaokul kelimesini birleşik yazmaktadır:

Göktürkçe Türk Yazısı - 𐰚𐰼𐰇𐱅 - 𐰰𐰼𐰇𐱅
Hoşgeldin Nasıl Yazılır?
Herkez mi Herkes mi
TDK İmla Kılavuzu - 1985

Birdenbire Nasıl Yazılır

TDK imla kılavuzunda "birdenbire" maddesi yer almadığı için TDK'ya göre birdenbire'nin ayrı yazılması gerektiği düşünülebilir ama TDK'nın büyük sözlüğünde "birdenbire" maddesi mevcuttur ve birleşik yazılmaktadır.



Dil Derneği yazım kılavuzu da birdenbire'nin birleşik yazılmasını önermektedir.



Basılı eserlerde de bitişik yazım tercih edilmektedir.

Göktürkçe Türk Yazısı - 𐰚𐰼𐰇𐱅 - 𐰰𐰼𐰇𐱅
Hoşgeldin Nasıl Yazılır?
Herkez mi Herkes mi
TDK İmla Kılavuzu - 1985

Kapşön Nasıl Yazılır

TDK imla kılavuzunda kapşon ya da kapüşon maddesi yoktur ama TDK sözlüğünde bu kelime "kapüşon" şeklinde yer alır.



Dil Derneği'nin yazım kılavuzunda da "kapüşon" yazımının doğru olduğu belirtilmektedir.



Kelimenin Fransızca kökü olan capuchon'un söylenişine uygun olan yazım da budur. Doğru yazım "kapüşon" şeklindedir.

Göktürkçe Türk Yazısı - 𐰚𐰼𐰇𐱅 - 𐰰𐰼𐰇𐱅
Hoşgeldin Nasıl Yazılır?
Herkez mi Herkes mi
TDK İmla Kılavuzu - 1985

Antreman mı Antrenman mı

TDK bu kelimeyi "antrenman" şeklinde yazmanın doğrusu olduğunu ve antrenman'ın sıkça görülen bir yanlış yazım olduğunu belirtmektedir.

Dil Derneği de "antrenman" yazımını doğru, "antreman" yazımını hatalı kabul etmektedir.



Bize göre de antrenman hem otoritelere göre doğru olan hem halen en yaygın olarak tercih edilen ve de kelimenin Fransızca kökü olan entraînement'e sadık kalan yazım ve söyleyiş biçimidir.

Göktürkçe Türk Yazısı - 𐰚𐰼𐰇𐱅 - 𐰰𐰼𐰇𐱅
Hoşgeldin Nasıl Yazılır?
Herkez mi Herkes mi
TDK İmla Kılavuzu - 1985

Özgüven Ayrı Mı Yazılır

TDK imla kılavuzunda özgüven maddesi bulunmamaktadır. Fakat TDK, Güncel Türkçe Sözlük'te "öz güven" maddesine yer vermekte ve kelimeyi ayrı yazmaktadır.



Bununla birlikte Dil Derneği "özgüven" kelimesini birleşik yazmaktadır. Daha da önemlisi, basılı eserlerde, özellikle psikoloji dalında yazılı olanlarında "özgüven" bitişik yazılmaktadır. Bu açıdan, birleşik yazımın daha doğru olduğu söylenebilir.

Göktürkçe Türk Yazısı - 𐰚𐰼𐰇𐱅 - 𐰰𐰼𐰇𐱅

Hoşgeldin Nasıl Yazılır?

Herkez mi Herkes mi

TDK İmla Kılavuzu - 1985

Sibop Nasıl Yazılır

Sibop, subap, subab, sibob, supap...



TDK ve Dil Derneği "supap" yazımının doğru olduğu konusunda hemfikirdir.



Supap kelimesine ek geldiğinde yumuşar: supabı, supaba vs...

Göktürkçe Türk Yazısı - 𐰚𐰼𐰇𐱅 - 𐰰𐰼𐰇𐱅
Hoşgeldin Nasıl Yazılır?
Herkez mi Herkes mi
TDK İmla Kılavuzu - 1985

İthafen Nasıl Yazılır

Yazarın eserini birisine adamasına "ithaf" denir. H harfiyle yazılır. TDK ve Dil Derneği bu konuda hemfikirdir.



Birisine adayarak bir iş yapmaya da "ithafen" denir.

Göktürkçe Türk Yazısı - 𐰚𐰼𐰇𐱅 - 𐰰𐰼𐰇𐱅
Hoşgeldin Nasıl Yazılır?
Herkez mi Herkes mi
TDK İmla Kılavuzu - 1985

Florasan Nasıl Yazılır

Floresan kelimesi dilimize Fransızcadan geçmiştir. Bu nedenle ünlü uyumuna uymaz ama TDK'ye göre ve Dil Derneği'ne göre doğru yazım "floresan" şeklindedir.



Florasan ise onun Türk dili içinde büyük ünlü uyumuna uygun hale getirilmiş halidir fakat otoritelerce doğru kabul edilmemektedir.



Aynı durum "fılorasan" yazımı için de geçerlidir.



Kelimenin Fransızca kökü olan "flourescent" ve okunuşu halen ağır basmaktadır.

Göktürkçe Türk Yazısı - 𐰚𐰼𐰇𐱅 - 𐰰𐰼𐰇𐱅
Hoşgeldin Nasıl Yazılır?
Herkez mi Herkes mi
TDK İmla Kılavuzu - 1985