Birşey Ayrı Mı Yazılır

TDK İmla Kılavuzu'nda da Dil Derneği Yazım Kılavuzu'nda da "birşey" diye bir terim kabul edilmemektedir.



Rastgeleliği, içerik belirsizliğini, bilinmezliğini ifade etse bile 'bir şey' ayrı yazılır.



Belli bir şeyden mi yoksa belirsiz bir şeyden mi bahsedildiği zaten dilin doğası gereği zaten cümlenin bağlamından çıkacaktır.







Hiçbirşey Nasıl Yazılır

Herşey Ayrı Mı Yazılır

Çağ Dışı Ayrı Mı Yazılır

Açıkhava Ayrı Mı Yazılır

Herşey Nasıl Yazılır

Kayyum mu Kayyım mı Hangisi Doğru

Açıkhava Ayrı Mı Yazılır

Bu terim maalesef TDK İmla Kılavuzu'na da Dil Derneği'nin Yazım Kılavuzu'na da henüz girmemiştir.



İngilizce 'outdoor' kelimesinin karşılığı olan yani bir mekanının ya da organizasyonun üstünün (tavanla) kapalı olmamasını ifade eden 'açıkhava' ile havanın bulutsuz olduğunu ifade eden 'açık hava' kuşkusuz farklı tabirlerdir.



İlk tabir çoğunlukla birleşik (mesela Harbiye Açıkhava) yazılmaktadır. Vurgusu da iki kelimeye dağılmayıp (Açık Hava değil) sona saklandığı (Açıkhava) için birleşik yazımın daha doğru olduğu söylenebilir.







Hiçbirşey Nasıl Yazılır

Herşey Ayrı Mı Yazılır

Çağ Dışı Ayrı Mı Yazılır

Birşey Ayrı Mı Yazılır

Herşey Nasıl Yazılır

Kayyum mu Kayyım mı Hangisi Doğru

Abaza Nedir Abazan Kimdir

Abaza/Abhaz/Abazin [Аба́за] aslen Kafkasyalı olan bir etnik grubun mensuplarına verilen addır. Mesela tarihte Abaza Mahmet Paşa vardır.



Abazan ise Roman dilinden geçmiş bir kelimedir ve aşırı cinsel istekli kimseleri ifade eder.



Ses benzerliği dışında bir bağlantı yoktur.





Hiçbirşey Nasıl Yazılır

Herşey Ayrı Mı Yazılır

Çağ Dışı Ayrı Mı Yazılır

Birşey Ayrı Mı Yazılır

Açıkhava Ayrı Mı Yazılır

Herşey Nasıl Yazılır

Kayyum mu Kayyım mı Hangisi Doğru

Reza Zarrab Rıza Sarraf Hangisi Doğru

1983 Tebriz doğumlu şahıs aslen İran vatandaşıdır ve İran nüfusuna رضا ضراب [Rıza Zarrab] adıyla kayıtlıdır. Uluslarası kayıtlarda Reza Zarrab diye geçmektedir.



2013 yılında Türk vatandaşı oldu. Kendisi 2013 itibarı ile T.C. nüfusuna Rıza Sarraf adıyla kayıtlıdır.



Dolayısıyla her iki kullanım da doğrudur ama uluslararası kayıtlarda, mesela Reuters, BBC gibi İngilizce haber mecralarında 2013 yılından sonra da Reza Zarrab yazımı daha yaygın olarak kullanılmaya devam etmiştir.





Hiçbirşey Nasıl Yazılır

Herşey Ayrı Mı Yazılır

Çağ Dışı Ayrı Mı Yazılır

Birşey Ayrı Mı Yazılır

Açıkhava Ayrı Mı Yazılır

Kayyum mu Kayyım mı

Kayyum mu Kayyım mı?

TDK imla kılavuzu KAYYUM yazımını kabul ediyor.

Dil Derneği yazım kılavuzu da KAYYUM yazımını kabul ediyor.



İki kurumun da KAYYUM yazımını kabul etmesi ilginç çünkü esasında kayyım ile kayyum farklı kelimeler.

Diyanet'in İslam Ansiklopedisi'nde de görüldüğü üzere kayyım kelimesinin kökeni kayyim.



Hukukta kullanılan ve aslen camiyi bekleyen kişiye verilen ad "kayyim"den (قيّم) geliyor.



Kayyum (قيّوم) ise Allah'ın isimlerinden ve yazılışı, okunuşu hukuki terim olan kayyımdan farklı.

Bu itibarla "Kayyum değildir o. Kayyum olsa duramazsın" denebilir



Bununla birlikte, İslam Ansiklopedisi'nde de kayyum kelimesinin sehven kayyım yerine kullanımının yaygın bir galat haline geldiği belirtilmiş. Muhtemelen TDK ve Dil Derneği de bu gerçeği gözeterek kayyum imlasını doğru kabul etmişler.



Hiçbirşey Nasıl Yazılır

Herşey Ayrı Mı Yazılır

Çağ Dışı Ayrı Mı Yazılır

Birşey Ayrı Mı Yazılır

Açıkhava Ayrı Mı Yazılır

Herşey Nasıl Yazılır

Safkan Ayrı mı Yazılır Bitişik mi?

TDK yazım kılavuzuna göre;



safkan



Dil Derneği yazım kılavuzuna göre de;



safkan



Zira sıfat tamlaması bir bütün olarak sıfat haline gelmiş. O yüzden bitişik yazmak daha uygun.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Cip mi Jeep mi Jip mi?

1980'den önceki kaynaklar tereddütsüz bir şekilde "cip" yazımını kullanıyor.



TDK ve Dil Derneği de "cip" yazımının doğru olduğu görüşünde.



Lakin 1980'den sonra hem dilin İngilizce kelimelere açılması hem de cipin mühendis taşıtı olmaktan çıkıp sosyete taşıtı olması nedeni kelimenin yazımında jeep'in çok daha yaygın hale geldiği inkar edilemez.



Cip yazmak yanlış değildir ama jeep yazımı artık daha genel-geçerdir.



Jip ise tutarlı bir yazım değil çünkü jeep kelimesi bile j harfiyle değil c harfiyle telaffuz edilir.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Konmak mı Konulmak mı?

Koymak fiilinin iki edilgeni vardır:



1- Koyulmak (Yola koyulmak gibi)

2- Konmak



İkincisi aynı zamanda dönüşlü edilgendir. Bir kuşun kendi kendini dala koymasına da "konmak" denmesi gibi.

Konulmak ise morfolojik olarak konmak fiilinin edilgenidir yani çift edilgendir. Ancak "ağaçlardaki dallara kuşlar tarafından konulması" gibi bir cümlede yerli yerinde kullanılabilir.



Konulmak fiili genellikle konmak ya da koyulmak fiilinin kullanılması gereken yerde yanlışlıkla kullanılır fakat kullanımı da çok yaygınlaşmıştır. Belki de artık yanlış denemeyecek kadar çok yaygınlaşmıştır.









ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Repertuar mı Repertuvar mı?

Türk Dil Kurumu'na göre;



Repertuvar



ama Dil Derneği yazım kılavuzuna göre;



Repertuar



Fransızcada -oir ile biten sözcükler Türkçeye genelde -uar şeklinde geçer;



Fermuar, rezervuar...



O açıdan "repertuar" yazımı daha doğrudur.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Karakalpak mı Denir Karakalpak Türkü mü Denir?

Karakalpak zaten bir Türk boyudur. Karakalpaklara Karakalpak Türkü demek yanlış değildir ama totolojidir yani "Barış Manço şarkıcısı", "yumurtalı menemen" gibi kendi içinde mükerrerlik için bir ifadedir. O yüzden salt Karakalpak, Karakalpaklar demek daha uygundur.



Kıbrıs Rumu olduğu için Kıbrıs Türkü ifadesi anlamlı olabilir ya da Artvin Gürcüsü olduğu için Artvin Türkü ifadesi anlamlı olabilir ama ortada zaten Karakalpak Gürcüsü, Karakalpak Rusu diye bir şey olmadığına göre Karakalpaklara Karakalpak demek yeterlidir.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Mevlit mi Mevlid mi Mevlüt mü Mevlüd mü?

"Doğum zamanı" anlamına gelen Arapça kelime: Mevlid (مواليد)



Kelime sonundaki d harfi zor telaffuz edildiği için Türkçede daha çok Mevlit diye telaffuz edilir. Zamanla Mevlüt ve Mevlut halini de almıştır.



TDK "Mevlut" yazımını doğru bulmaktadır. Dil Derneği ise "Mevlit" yazımını doğru bulmaktadır.



Bize göre de kelimenin aslına sadık olan Mevlit yazımı en uygunudur.



Mevlit Kandili başta olmak üzere özel günlerde okutulan eserin adı ise aslında Vesiletü'n-Necat'tır ama, özellikle peygamberin doğumundan da bahsettiği için, ona da Mevlit denmektedir.

Hz. Muhammed'in doğumunun temsilî resmi (Reşidüddin)

Mevlit tam metin okumak için tıklayınız





Jeep Nasıl Yazılır

Tıraş mı Traş mı?

İddaa Nasıl Yazılır

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Urdu mu Urduca mı?

Urduca diye bir dil olması için Urdu diye bir millet olması gerekir mi? Hayır gerekmez.



Urdu, Türkçe "ordu" kelimesinden gelir. Hindistan'ın yöneticisi sınıfının yani "ordu"nun konuştuğu Türkçe-Farsça-Hintçe karışımı dile Urduca denir.



Diğer dillerde de buna zeban-ı Urdu, Lugat-ı Urdiye ve sair isimler verilir. Yani Urdu (ordu) başkadır, Urduca başkadır.



Dilin Türkçe adı "Urduca" ya da "Urdu dili"dir.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Pedicab Yerine Türkçesini Yazmak

Pedicab, "bisiklet taksi" demektir.



Pedicab yerine bisiklet taksi demenin bir sakıncası yoktur.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Mademki Birleşik mi Yazılır Ayrı mı?

Mademki kelimesindeki -ki ilgi eki ki değildir çünkü ilgi eki -ki söz dizimini tersine çevirir;



Gözlerimin rengini unuttuğunu duydum

-> Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini



Oysa "mademki" kalıbıyla "madem"in kullanımı arasında ciddi bir fark yoktur;



Madem yerçekimi var Ay neden Dünya'nın üstüne düşmüyor?

-> Mademki yerçekimi var Ay neden Dünya'nın üstüne düşmüyor.



Bu yüzden ki'nin ayrıl yazılmasına gerek yoktur. Mademki şeklinde birleşik yazımı TDK da doğru kabul etmektedir.







ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Camii mi Camisi mi?

Cami kelimesinin sonunda gizli sessiz (ayın) olduğu için geleneksel cami isimleri;



Süleymaniye Camii (Cami'i)

Selimiye Camii (Cami'i)



şeklinde yazılır ama ayın harfinin günümüz Türkçesinde hükmü kalmadığını savunanlar da vardır (Necmiye Alpay, Hıncal Uluç) ve özellikle, nispeten yani olan bazı camiler için



Levent Camisi

Şişli Camisi



gibi kullanımlar görülmektedir.



En makulu özel isimlerde "* Camii" yapısını korumak ama gündelik cümlelerde bunu aramamaktadır. Mesela "O cami bir Şii camisidir", "Arap Camii İstanbul'un en eski camisidir" gibi kullanımlar makuldür.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Yemek - Yenmek - Yenilmek

"Yenilebilir" ifadesi "mağlup olabilir" anlamına gelir.

Yenmesi mümkün olana ise "Yenebilir" demek lazım.



Oysa şöyle başlıklar var:



kadikoy de yemek yenilecek yer -> kadıköy'de yemek yenecek yer

ders calisirken yenilebilecek seyler -> ders çalışırken yenebilecek şeyler

rejim yaparken yenilebilecek seyler -> rejim yaparken yenebilecek şeyler

yenilebilir ic camasiri -> yenebilir iç çamaşırı

tecrube yenilen kaziklarin bileskesidir -> tecrübe yenen kazıkların bileşkesidir ...



Bu örneklerde hep gereksiz çift edilgenlik var.



Bununla birlikte

"Yenilir yutulur" Google'a göre kalıp olarak "Yenir yutulur"dan daha çok kullanılıyor.



Hayranı olduğum rahmetli Ömer Asım Aksoy bile deyimler sözlüğüne bunu "yenilir yutulur..." diye almış. Başka örnekler üzerinden gittiğimizde ise Ömer Asım Aksoy dahil her kaynakta "tadından yenmemek"-"tadından yenmez", "her kuşun eti yenmez", "papaza kızıp oruç yenmez" vs.

kullanımının tercih edildiğini görüyoruz.



Benzer şekilde "yenilmek" ifadesine baktığımız zaman "yenilen pehlivan güreşe doymaz" kullanımını görüyoruz. Yani literatürde %100 tutarlılık yoksa bile büyük oranda çift edilgen kullanmama kuralı geçerli.



"Yenilir yutulur cinsten"i yaygın galat kontenjanından saklı tutup diğerlerini tek edilgene indirgersek hatanın yaygınlaşmasını önleriz.









ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Servi mi Selvi mi

TDK ne yazık ki servi kelimesini de selvi kelimesini de kılavuzuna almamıştır. Bitki bilimleri sözlüğünde ise "selvi" yazımını tercih etmektedir.



Dil Derneği yazım kılavuzunda "selvi" yazımı önerilmektedir.



Selvi yazımı günlük dilde de daha çok tercih edilmektedir. Hatta "Selvi Boylum Al Yazmalım" şeklinde edebiyatta da tescillenmiştir.

Bununla birlikte kelimenin aslı "servi"dir. Zamanla deforme olarak selvi şeklini almıştır.



Yaygın kullanımı ve klasik eserlerdeki kullanımı gözeterek "selvi" demek daha uygundur.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Sûkûtu Hayal - Sûkût-ı Hayal

Düşkırıklığı anlamına gelen bu ifade Arapça bir isim tamlamasıdır ama Türkçede bu tür tamlamalar Farsça terkibe göre yazılır.



O nedenle "Sükut-ı Hayal" diye yazmak daha doğrudur.



İl

k kelimenin yazımı için bkz. Sükut Nasıl Yazılır









ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Kul Nesimi - Seyyid Nesimi

Seyyid Nesimi'nin "Nesimi" başlığında işlenmesi bence isabet olmuş. Nesimi derken Seyid İmameddin Nesimi kast edilir. Hem "Nesimi Divanı" adıyla bilinen eser Seyyid Nesimi'ye aittir.

Kaldı ki Kul Nesimi'nin Nesimi mahlasını almasının nedeni kendisi gibi Alevi büyüğü olan Seyid İmameddin Nesimi'dir. Nesimi isminin adeta "patent"i Seyid Nesimi'ye aittir yani.

ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?

Aşkenazi mi Aşkenazca mı Yidce mi Yidiş mi

Aşkenazi'deki -i nisbesi aidiyet belirtir. Aşkenaz İbranca "Alman" anlamına gelir, Aşkenazi ise Almanya'ya ait/Almanya'dan anlamındadır. Biraz İbrani, İbranca, İbranice üçlemesi gibi denilebilir.



Yidce ya da Aşkenazca, Aşkenazice üçü de doğrudur. Üçü arasında en yaygın kullanılanı "Yidce"dir.











ıstırab mı ızdırap mı??

Tıraş mı Traş mı?

Anadolumuz Nasıl Yazılır??

Vaat Etmek mi Vâdetmek mi?

Herşey Nasıl Yazılır?